مجله صنعت صدا و تصویر، شماره چهل و سه، مهر و آبان 91

محمدتقی فاتحی خواجه

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

عضو هيئت علمی دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب

مقدمه
با ظهور اینترنت و برقراری ارتباطات و انتقال داده ها از طریق آن، روز به روز کاربردهای جدیدتری در زمینه های مختلف در بستر اینترنت تعریف می شود. در این میان استفاده از اینترنت برای مکالمه تلفنی از چندین سال پیش رواج داشته و بخشی از تماسهای تلفنی معمول و روزمره از طریق فضای اینترنت برقرار می شود و با تغییر در تکنولوژی ارتباطات، استفاده از پروتکل اینترنت در مراکز مخابراتی نیز گسترش یافته است، تا جائیکه محیط انتقال داده های تلفن با صدا و تصویر در هم آمیخته است.
استفاده از پروتکل اینترنت (IP) در مراکز تلفن کوچک، متوسط و بزرگ به جای سوئیچ های مخابراتی در حال گسترش بوده و انتقال صدا با پروتکل اینترنت (VoIP) علاوه بر مکالمات تلفنی برای انتقال صوت و پخش صدای رادیوها نیز به کار گرفته می شود. به این ترتیب مکالمه تلفنی، ضبط و پخش صدا و انتقال صوت در یک شبکه کامپیوتری و با یک دستگاه کامپیوتر و با استفاده از یک نرم افزار کاربردی جایگزین تجهیزات آنالوگ و کابل کشی مستقل می شود.
در این نوشته تلاش می شود، مفاهیم مربوط به صدا در بستر اینترنت و کاربردهای آن در یک مرکز رادیو و تلویزیونی و به طور کلی رسانه ای توضیح داده شود و در نهایت تمرکز کاربردهای مختلف تلفن، صحبت، صدا و تصویر در یک بستر واحد ملاحظه می شود که علاوه بر بهبود کیفیت خدمات موجود، موجب افزایش و تنوع خدمات خواهد شد.

مرکز تلفن
برای برقرار کردن تماس تلفنی و ارتباط صوتی از طریق تلفن بین دو نفر به یک ارتباط سیمی نیاز می باشد که این ارتباط توسط سوئیچ مرکز تلفن برقرار می شود. مکالمه تلفنی بین دو نفر از طریق یک زوج سیم مسی که از مبدا تا مقصد به صورت اختصاصی برقرار شده انجام می گیرد و برای اینکه به ازای هر دو نفر یک مسیر اختصاصی برقرار نشود از مرکز تلفن و سوئیچ استفاده می شود به طوریکه از هر مشترک فقط یک زوج سیم تا اولین مرکز تلفن برقرار شده و در مرکز تلفن و از طریق سوئیچ ارتباط این مشترک با مشترک دیگر برقرار می شود.
صدا که دارای ماهیت آنالوگ است، در مراکز تلفن آنالوگ به همان صورت از سوئیچ های مخابراتی عبور داده شده و از طریق رله ها به مقصد هدایت می شود، در حالیکه در مراکز تلفن دیجیتال، با استفاده از سیستم های ریزپردازنده ای و دیجیتالی صدا به مقادیر دیجیتال تبدیل شده و پس از عبور از سوئیچ های دیجیتال در طرف مقابل دوباره به آنالوگ تبدیل شده و از طریق زوج سیم مسی به مشترک مقابل ارسال می شود. در مراکز دیجیتال، خدمات مرکز تلفن فقط برقراری ارتباط برای مکالمه نیست بلکه با افزودن امکاناتی امکان انتقال داده نیز بوجود آمده است.
در مراکز تلفن IP از سوئیچ آنالوگ و دیجیتال خبری نیست بلکه از یک شبکه کامپیوتری استفاده می شود. در این حالت مخابرات دیگر یک بستر ارتباطی برای مکالمه تلفنی نیست بلکه بستر انتقال صدا، تصویر، متن و تمامی داده های دیجیتال می باشد و حتی بستر ارتباط اینترنت نیز خواهد بود. در این میان VoIP همان تکنولوژی انتقال صدا از طریق شبکه های کامپیوتری می باشد. استفاده از این فناوری علاوه بر به کارگیری ابزارها و تکنولوژی روز دارای مزایا و محاسنی می باشد که با توجه به کاربرد آن در سیستم های صوتی، به آنها اشاره خواهد شد.

 

ویژگی ها
سیستم VoIP انتقال صدا در بستر IP که می توان مترادف با شبکه های کامپیوتری در نظر گرفت، می باشد. با بکارگیری این روش، مکالمات تلفنی از طریق کامپیوترهای شخصی متصل به شبکه کامپیوتری و گوشی های تلفن آی پی و یا گوشی های همراه دارای ارتباط بی سیم برقرار می شود. به برخی از مزایا و ویژگی های آن در ادامه اشاره می شود.
کاهش کابل کشی: در ساختمان هایی که شبکه کامپیوتری موجود باشد برای برقراری ارتباط تلفنی نیاز به کابل کشی جداگانه ای نخواهد بود و تا هر جا که دسترسی شبکه ای وجود داشته باشد، امکان ارتباط تلفنی وجود دارد.
کاهش هزینه: یکی از ویژگی های مهم VoIP کاهش هزینه های ارتباطات است، برای مثال شرکت هایی که در چند نقطه مختلف دارای شعبه و یا دفتر کار هستند، تنها با داشتن اینترنت می توانند تماس بدون هزینه با دیگر شعبات خود برقرار کنند و در نهایت مقدار مسافت تاثیری در افزایش هزینه های ارتباطی آنها نخواهد گذاشت.
قابلیت انتقال: از ویژگی های مهمی که در سیستم های گذشته وجود نداشت، قابل انتقال نبودن آن است. در سیستم VoIP شما به هر کجا که سفر کنید با در اختیار داشتن اینترنت امکان اتصال به سرور و استفاده از ارتباطات آن را خواهید داشت همچنین امکان استفاده از ویژگی های پیشرفته ارتباطات مانند انتقال تماس، انتظار، تماس های سه طرفه، صندوق پستی بدون پرداخت هزینه فراهم می شود.
نا محدود: یکی از ویژگی های سیستم VoIP که باعث کاهش هزینه در سازمان های بزرگ با تعداد کاربر بالا می شود، عدم وجود محدودیت در تعداد کاربران متصل به این سیستم است، به همین دلیل می توان برای هر فرد یک شماره داخلی در نظر گرفت و نیاز به استفاده از شماره های داخلی مشترک که به دلیل محدودیت در تعداد کاربران در سیستم های قدیمی وجود داشت برطرف می شود.
گوشی همراه: با توجه به مجهز بودن بیشتر گوشی های موبایل امروزی به سیستم عامل های طراحی شده برای موبایل از قبیل اندروید، امکان اتصال به سرور VoIP از طریق سیستم ارتباط بی سیم موبایل و برنامه های پشتیبانی کننده از پروتکل sip وجود دارد، که این موضوع در دسترس بودن افراد را افزایش می دهد.
قابلیت توسعه: در زمان اضافه شدن شعبه و یا دفتر جدید نیاز به هزینه های اضافی برای کابل کشی جداگانه برای تلفن نخواهد بود و از طریق ارتباط شبکه کامپیوتری و حتی از طریق ارتباط اینترنتی، سیستم تلفنی VoIP برقرار می شود.
پیشرفته: با استفاده از سیستم VoIP بسیاری از امکانات تلفنی شامل انتقال تماس، سیستم پست صوتی، سیستم انتظار، مشخص کردن وضعیت مقصد تماس، منشی خودکار و موارد دیگر را می توان بدون صرف هزینه اضافی در اختیار داشت.
گزارشگیری: از مزایای سیستم VoIP که در سازمانها و شرکت ها مورد استفاده زیادی دارد، ثبت تماس ها می باشد و سازمانهایی که علاقمند به بررسی وضعیت ارتباط با مخاطبان خود هستند امکان تهیه گزارش در بازه های زمانی دلخواه از کلیه ی تماس های وارد شده، خارج شده و از دست رفته توسط سیستم را دارند.
ضبط خودکار: برای ضبط مکالمات تلفنی در سیستم تلفن VoIP نیازمند استفاده از سیستم جداگانه و مستقل از مرکز تلفن موجود نمی باشد و خود مرکز تلفن امکان ضبط مکالمات را به صورت خودکار و طبق تنظیمات انجام شده، دارد.

کاربردهای رسانه ای
به طور کلی در یک مرکز رادیویی یا تلویزیونی از سیستم VoIP می توان به چند منظور استفاده کرد، که می توان به کاربرد آن به عنوان مرکز تلفن، ارتباط با مخاطبان، سیستم روابط عمومی و بر قراری ارتباط زنده اشاره کرد که در مورد هر کدام توضیح مختصری ارائه می شود.
مرکز تلفن: در مورد استفاده از VoIP به عنوان مرکز تلفن با توجه به ویژگی های آن، باید گفت که سیستم VoIP مخصوصا در سازمان های بزرگ به سرعت در حال جایگزین شدن به جای سیستم های سانترال سنتی و مراکز تلفن آنالوگ می باشد.
ارتباطات مردمی: با توجه به اینکه سیستم VoIP در حال گسترش است و همچنین تکنولوژی AoIP در حال استفاده در زیرساخت ایستگاهها و استودیوهای رادیویی می باشد، ارتباط های تلفنی زنده ی مبتنی بر آی پی نمی تواند نادیده گرفته شود. سیستم تلفنی VoIP با سیستم شبکه استودیویی AoIP می توانند به خوبی در کنار هم مورد استفاده قرار گیرند و از امکانات بوجود آمده در ارتباط تلفنی و انتقال آن به استودیوها استفاده کنند. در این صورت نیاز به استفاده از مبدل های آنالوگ به دیجیتال از بین می رود و صدای واضح تر و تماس های با کیفیت بهتری را می توان به روی آنتن فرستاد.
نظر سنجی: یکی از مهمترین امکانات سیستم VoIP برقراری ارتباط دو طرفه به صورت خودکار می باشد که مرکز تلفن می تواند با تماس گیرندگان ایجاد کند و با بهره گیری از امکان IVR می توان فرد تماس گیرنده را به صورت خودکار با طراحی منوی مناسب به بخش ها یا افراد مختلف ارتباط داد. از جمله کاربرد های این امکان، ایجاد سیستم نظرسنجی کامپیوتری می باشد، به شکلی که فرد پس از تماس با راهنمایی منوی ایجاد شده به صندوق صوتی بخش مورد نظر ارتباط داده می شود و نظرات هر بخش در صندوق صوتی در نظر گرفته شده، بدون نیاز به وجود اپراتور، جمع آوری می شود.
به اشتراک گذاری منابع: با توجه به وجود سرور مرکزی استفاده از سیستم VoIP امکان استفاده ی چند استودیو را از خطوط تلفن اشتراکی به راحتی امکان پذیر می کند. در دنیای IP فرمت صدا و پروتکل های کنترلی آن در سطح گسترده ای پشتیبانی می شوند و می توان صدا را در بستر شبکه انتقال داد و حتی تجهیزات حرفه ای صدا را به آن متصل نموده و سیستم تلفن را به همراه سیستم های صوتی دیگر در یک محیط واحد استفاده کرد.
هایبرید: هایبرید تلفیق سیستم تلفن با تجهیزات حرفه ای صدا می باشد در حالیکه صدا در بستر شبکه به سیگنال صدا تبدیل می شود بدون اینکه تجهیزات خاصی به غیر از بستر شبکه کامپیوتری استفاده شود. به این ترتیب با استفاده از VoIP در ارتباطات زنده تلفنی، علاوه بر مزایای ذکر شده، هر تماس می تواند بدون نیاز به استفاده از مبدل ها، اتصالات و کابل اضافی و با هزینه کم هر تعداد سیگنال خروجی را فراهم کند. با توجه با اینکه AoIP ذاتا یک ارتباط دو طرفه است، بدون هیچ هزینه و پیچیدگی اضافی می تواند حذف فیدبک و عدم پیچیدن صدا را بر طرف کند.
مدیریت: با توجه به کامپیوتری بودن سیستم تلفن IP می توان با استفاده از برنامه های کاربردی، مانیتور کردن تماس ها و ضبط آنها را به سادگی انجام داد و همچنین در سیستم VoIP با استفاده از نرم افزارهای کامپیوتر می توان یک پایگاه داده ای از تمام تماس های صورت گرفته و اطلاعات کامل تماس ها در اختیار داشت.
اینترفون: ابتدایی ترین کاربرد سیستم تلفن ایجاد یک مرکز تلفن برای ارتباط همگانی است که می توان آنرا در ایجاد ارتباط بین استودیوهای مختلف به کار گرفت. ارتباط کاربران استودیوها و ایستگاههای مختلف برای هماهنگی و کنترل ارتباط و انتقال صدا یک نیاز اولیه می باشد که در بستر ارتباط تلفنی VoIP به آن نیز پاسخ داده می شود.
برودکست با IP: کاربرد ارتباط صوتی در بستر IP از ارتباط تلفنی و برقراری مکالمه دوطرفه فراتر رفته و امروزه رادیوهای مختلفی با همین تکنولوژی علاوه بر اینکه در بستر اینترنت پخش می شوند، در همین محیط نیز مدیریت و کنترل می شوند. بطوریکه محیط کار عوامل رادیو در همین بستر و در کنار شنوندگان آن می باشد.

خلاصه
با توجه به این که در حال حاضر پیشرفت و توسعه ی زیادی در زمینه VoIP بوجود آمده و کاربردهای مختلف آن در حال شکل گیری است و برخی از آنها کاربرد رسانه ای است، بهتر است فعالان بخش رسانه با این موارد آشنا باشند تا بتوانند از مزایای آن در تولید، پخش و مدیریت صدا بهره مند شوند.

اصطلاحات و تعاریف:

IP: Internet Protocol

VoIP: Voice over IP

AoIP: Audio over IP

RTP: Real Time Protocol

SIP: Session Initiation Protocol

PBX: Private Branch eXchange

TDM: Time Domain Multiplex

PSTN: Public Switched Telephone Network